Ustawa z 13.04.2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 1104 http://dziennikustaw.gov.pl/du/2018/1104/1) zmieniła przepisy KC głównie w zakresie przedawnienia roszczeń. Zmiany weszły w życie 7 lipca 2018 r., za wyjątkiem art. 4, który wszedł 7 września 2018 r., a dotyczy zmiany ustawy o dostępie do informacji gospodarczej (…).

Ustawa zasadniczo zmienia przepisy o przedawnieniu roszczeń. Do art. 117 § 2 dodano „§ 2. Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.”

Umocniono pozycję konsumenta, gdyż przedawnienie w stosunku do konsumenta jest względne, natomiast jak niżej opiszę przedsiębiorca jest w gorszej sytuacji.

Dodano art. 117¹ „Art. 117¹. § 1. W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.
§ 2. Korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 1, sąd powinien rozważyć w szczególności:
1) długość terminu przedawnienia;
2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.”

Czyli przedawnienie dla konsumenta w stosunku do przedsiębiorcy jest względne. Jest to dla przedsiębiorców sytuacja nowa i mało komfortowa. Pojęcie „wyjątkowe przypadki” jest całkowicie ocenne, a wskazane w § 2 przepisu przesłanki do oceny też są opisane bardzo nieostro i zasadniczo zawsze sąd może uznać, że roszczenie konsumenta nie uległo przedawnieniu.

W przypadku aptek jest to szczególnie niekorzystne - pacjenci zyskują możliwość składania roszczeń wobec apteki właściwie bez terminu przedawnienia np.: w sytuacji pomyłki w wydaniu leku, pacjent będzie twierdził po 5 latach, że szkoda na zdrowiu dopiero tak późno się ujawniła.

Następna zmiana jest całkowicie rewolucyjna - od 1965 r. zmieniono terminy przedawnienia. Jak to powyżej wskazałem konsument jest w sytuacji uprzywilejowanej, gdyż konsumentowi sąd może termin przedawnienia przedłużyć, w pozostałych przypadkach terminy przedawnienia wywołują skutek nieodwracalny, uprawniony nie może dochodzić roszczenia.

Nowa treść art. 118 KC „Art. 118. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.”
Dotychczas podstawowy termin przedawnienia wynosił 10 lat, teraz wynosi 6 lat, ale z zastrzeżeniem, że koniec terminu przedawnienia zawsze przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Zasada ta nie dotyczy terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata.
Zachowano krótszy termin przedawnienia (3 lata) dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz o świadczenia okresowe (np.: czynsz, prąd).

Zmieniono przepis art. 125 KC - od 9 lipca art. 125 brzmi „§ 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się
z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat”.

Nie jest to tylko zmiana liczebników z 10 na 6 lat, pominięto dotychczasową zasadę, że jeżeli wyrok dotyczył roszczeń o krótszym terminie przedawnienia to i tak wyrok przedawniał się po 10 latach. Poza tym ustawodawca niekonsekwentnie nie wpisał w art. 125, czy 6 letni termin przedawnienia też kończy się zawsze 31 grudnia ostatniego roku terminu przedawnienia. Chyba dopiero praktyka wskaże, jak będzie działać ten przepis.

Uwaga - wyroki o świadczenia okresowe dalej przedawniają się po upływie 3 lat tak jak było.

Zmieniono treść § 2 art. 568, który reguluje rękojmię za wady fizyczne.
Przypomnę, że paragraf wskazuje 2 lata przedawnienia roszczeń z rękojmi, licząc od dnia wydania rzeczy.
Nowa treść par. 2 „§ 2. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem terminów określonych w § 1 zdanie pierwsze”.
Zmiana utrzymuje uprzywilejowanie konsumentów.

Zmiany należy ocenić negatywnie, wprowadzają chaos i niepewność prawną w kluczowej dla obrotu prawnego instytucji prawnej, jaką jest przedawnienie. Potrzeby zmian nie było, nie jest znane uzasadnienie wzmocnienia pozycji dłużnika i premiowania nieregulowania zobowiązań w obrocie gospodarczym.

Zmiany w zakresie Kodeksu Postępowania Cywilnego dotyczące egzekucji zostaną omówione odrębnie.

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001104/O/D20181104.pdf

Krystian Szulc
Radca prawny Śląskiej Izby Aptekarskiej