Sąd Administracyjny po stronie GIF i aptekarzy

Prawomocnym wyrokiem WSA w Warszawie s. akt VI SA/WA 1038/09 została rozstrzygnięta kluczowa dla aptekarzy kwestia świadczenia w aptece innych usług niż zapisane w ustawie prawo farmaceutyczne przez osoby nie będące mgr farm. lub tech. farm.
Sąd jasno stwierdził, że "niedopuszczalne jest zatrudnianie w aptece tzw. dermokonsultantek", albowiem świadczenie wszystkich usług w aptece przewidziane jest dla farmaceutów bądź techników farmaceutycznych.

Wygrana GIF jest dobrym prognostykiem dla aptek na przyszłość gdyż uniemożliwi zrobienie z apteki miejsca gdzie wszystko wszystkim wolno. Brawo dla WSA w Warszawie.

mec. Szulc Krystian


Poniżej treść wyroku:

Wyrok w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej dnia 13 sierpnia 2009 r.

Sygn. akt VI SA/Wa 1039/09

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym:
Przewodniczący: Sędzia WSA Danuta Szydłowska
Sędziowie:
Sędzia WSA Ewa Frąckiewicz (spr.)
Sędzia WSA Halina Emilia Święcicka

Protokolant: Aneta Stefaniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2009 r. sprawy ze skargi E. Sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia 26 marca 2009 r. nr GIF-P-L-0740-29/PB/08/09 w przedmiocie nakazu zlikwidowania stanowiska do sprzedaży kosmetyków oddala skargę.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 października 2002 r. Nr…, zmienioną decyzją z dnia 14 listopada 2003r. znak … Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Bydgoszczy udzielił E. Sp. z o.o. z siedzibą w W. zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej o nazwie E. z siedzibą w T.

W dniach 28 marca 2008 r., 31 marca 2008 r. i 2 kwietnia 2008 r. przeprowadzona została w ww. aptece kontrola kompleksowa, która wykazała szereg nieprawidłowości wyszczególnionych w protokole z dnia 7 kwietnia 2008 r. Stwierdzono m.in., że w izbie ekspedycyjnej apteki znajduje się wydzielone stanowisko do sprzedaży kosmetyków i środków do pielęgnacji, gdzie ww. asortyment sprzedają pracownicy apteki, tzw. „dermokonsultantki”, które nie są farmaceutami czy technikami farmacji.

W związku z wynikami kontroli Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Bydgoszczy wydał w dniu 24 kwietnia 2008 r. decyzję …, w której nakazał usunięcie stwierdzonych uchybień w trybie natychmiastowym, m.in. w pkt 10 polecił zlikwidować stanowisko do sprzedaży kosmetyków znajdujące się w izbie ekspedycji w części przeznaczonej dla pacjentów.

Organ nałożył również na stronę obowiązek poinformowania go o usunięciu stwierdzonych nieprawidłowości w terminie do dnia 30 kwietnia 2008 r.

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Bydgoszczy po stwierdzeniu, że w punkcie sprzedaży kosmetyków znajduje się odrębna kasa a adres podany na paragonach różni się od adresu apteki uznał, że doszło do naruszenia prawa, albowiem strona dopuściła inny podmiot do prowadzenia działalności w lokalu apteki.

Od powyższej decyzji E. Sp. z o.o. złożyła odwołanie do Głównego Inspektora Farmaceutycznego, w którym zakwestionowała określony w pkt 10 nakaz zlikwidowania stanowiska do sprzedaży kosmetyków, znajdującego się w izbie ekspedycyjnej w części przeznaczonej dla pacjentów.
Spółka podała, iż na wydzielonym stanowisku występuje wyłącznie sprzedaż kosmetyków i środków pielęgnacji. Na stanowisku tym została zainstalowana kasa fiskalna z błędnie wprowadzonym nadrukiem na paragonach, który obecnie został skorygowany.

Tak więc skarżąca nie dopuściła żadnego innego podmiotu do prowadzenia działalności z lokalu apteki. Co do zatrudnienia „dermokonsultantek” w aptece strona podniosła, że ustawa Prawo farmaceutyczne nie wymaga dokonywania sprzedaży kosmetyków przez farmaceutów bądź techników farmaceutycznych. Nie ma tu bowiem zastosowania art. 90 i 96 ww. ustawy, zgodnie z którym „przy wykonywaniu czynności fachowych mogą być zatrudnieni wyłącznie farmaceuci i technicy farmaceutyczni w granicach ich uprawnień zawodowych”.

Sprzedaży kosmetyków w żadnym przypadku nie można zaliczyć do czynności fachowych. W zawiązku z powyższym spółka wnosiła o uchylenie przedmiotowej decyzji w pkt 10 dotyczącym zlikwidowania stanowiska do sprzedaży kosmetyków znajdującego się w izbie ekspedycyjnej w części przeznaczonej dla pacjentów.

Główny Inspektor Farmaceutyczny pismem z dnia 3 lipca 2008 r. zwrócił się do Prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej z prośbą o zajęcie stanowiska, czy sprzedaż w aptekach ogólnodostępnych, na wydzielonych stoiskach, produktów określonych w art. 72 ust. 5 ustawy Prawo farmaceutyczne, należy traktować jako czynności fachowe, które mogą być wykonywanie wyłącznie przez farmaceutów i techników farmaceutycznych zatrudnionych w aptece. Na to wystąpienie Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej udzielił odpowiedzi organowi pismem z dnia 19 lutego 2009 r., w którym zaprezentował pogląd, że analiza przedstawionego problemu powinna obejmować również konsekwencje wynikające z brzmienia art. 86 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne, który ogranicza krąg osób wykonujących czynności w aptece jedynie dla osób uprawnionych, a więc farmaceuty i technika farmaceutycznego.

W toku postępowania odwoławczego strona pismem z 20 marca 2009 r. (data prezentaty) poparła stanowisko zajęte w odwołaniu podnosząc, iż interpretacja przepisów dokonana przez Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego w Bydgoszczy jest mocno zawężająca i prewencyjna.

Zdaniem spółki, niezrozumiała jest zasadność tej prewencji w sytuacji powszechności sprzedaży kosmetyków na wydzielonych stanowiskach w aptekach przez „dermokonsultantki”, poza tym proceder ten nie powoduje utrudnienia w funkcjonowaniu aptek, a tym samym nie angażuje w ten proces obsługi fachowej apteki.

Główny Inspektor Farmaceutyczny decyzją z dnia 26 marca 2009 r. Nr … utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję w zakresie określonym przez stronę w odwołaniu. W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia organ na wstępie przytoczył treść art. 86 ust. 1 i 2 oraz art. 90 ustawy Prawo farmaceutyczne a następnie wskazał, że z porównania art. 86 ust. 1 i art. 90 ww. ustawy wynika, że „osobami uprawnionymi” są farmaceuci i technicy farmaceutyczni, którzy wykonują czynności fachowe (w granicach posiadanych uprawnień zawodowych) związane ze świadczeniem usług farmaceutycznych określonych w art. 86 ust. 2 Prawa farmaceutycznego. Z przepisu art. 86 ust. 1 ustawy wynika, że osoby uprawnione świadczą „w szczególności” usługi farmaceutyczne co oznacza, że osoby te poza wykonywaniem czynności fachowych związanych ze świadczeniem usług farmaceutycznych mogą wykonywać również inne czynności. Co stanowi czynności inne niż fachowe wynika z art. 86 ust. 5 i ust. 8 ustawy Prawo farmaceutyczne. W tym stanie rzeczy zarówno czynności fachowe związane ze świadczeniem usług farmaceutycznych jak i inne czynności związane z działalnością apteki, w tym sprzedaż kosmetyków mogą wykonywać wyłącznie osoby uprawnione tj. farmaceuci i technicy farmaceutyczni zatrudnieni w aptece.

Zdaniem organu, strona powierzając wykonywanie czynności związanych ze sprzedażą w aptece kosmetyków i środków do pielęgnacji „dermokonsultantom” naruszyła obowiązujące przepisy, albowiem chociaż są one pracownikami apteki to jednak nie są farmaceutami czy technikami farmacji.

Główny Inspektor Farmaceutyczny zaznaczył, że nie ma przeciwwskazań, aby apteka sprzedawała kosmetyki, jednakże czynności te nie mogą przeszkadzać podstawowej działalności apteki, a poza tym sprzedaż powinna być dokonywana wyłącznie przez farmaceutów lub techników farmaceutycznych zatrudnionych w aptece a nie przez „dermokonsultantki”. Tym samym decyzja organu I instancji jest prawidłowa.

Na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego z dnia 26 marca 2009 r., Nr … E. Sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, zarzucając jej rozszerzającą i błędną wykładnię przepisów prawa tj. ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne, a w szczególności jej art. 86, 90, 96 oraz art. 7 k.p.a.

W związku z postawionymi zarzutami strona wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania w sprawie.

Zdaniem strony, nie można się zgodzić z poglądem Głównego Inspektora Farmaceutycznego, że czynności sprzedaży środków określonych w art. 72 ust. 5 ustawy są czynnościami fachowymi, do których mogą być zatrudnieni wyłącznie farmaceuci i technicy farmaceutyczni w granicach ich uprawnień zawodowych.

Artykuł 86 ust. 1 i 2 wyraźnie określa, co jest apteką i jakiego rodzaju usługi farmaceutyczne w tym miejscu są wykonywane. Z kolei ust. 8 tego przepisu do katalogu usług farmaceutycznych, których świadczenie jest objęte nakazem określonym art. 90 ustawy daje możliwość prowadzenia ponadto dodatkowych usług w postaci sprzedaży produktów określonych w art. 72 ust. 5. Tak więc ustawodawca nie objął sprzedaży tych produktów nakazem wynikającym z art. 90 ustawy.

Za taką wykładnią ustawy przemawia ogólny interes pacjenta i klienta apteki.

W odpowiedzi na skargę Główny Inspektor Farmaceutyczny wniósł o jej oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, Sąd administracyjny bada akty lub czynności z zakresu administracji publicznej pod kątem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, stosownie do stanu prawnego z daty podjęcia aktu lub czynności a nie według przesłanek celowości czy słuszności.

Ponadto w świetle art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). dalej p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Mając na uwadze powyższe kryteria Sąd uznał, że skarga E. Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie jest zasadna, albowiem zaskarżona decyzja, jak i decyzja organu I instancji nie naruszają prawa.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył interpretacji pojęcia „czynności fachowe", o którym mowa w art. 90 ustawy Prawo farmaceutyczne. Należy podkreślić, że ww. ustawa nie definiuje tego pojęcia, a problem ten rzutuje na prawidłowość kontrolowanej decyzji jak również jest istotny z punktu widzenia funkcjonowania aptek w przyszłości.

Sąd w całości podzielił pogląd organu, zaprezentowany także w piśmie Prezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej z dnia 19 lutego 2009 r., iż wykładni „czynności fachowe" należy dokonywać w powiązaniu z przepisem art. 86 ustawy Prawo farmaceutyczne, który stanowi o tym, jakie usługi i przez kogo mogą być świadczone w aptece. Są to przede wszystkim usługi farmaceutyczne, określone w ust. 2 i ust. 3 ww. art.86. Poza tą podstawową działalnością, jeżeli chodzi o apteki ogólnodostępne mogą one sprzedawać na podstawie recepty produkty lecznicze lub sporządzone leki recepturowe przeznaczone dla chorych, z których lub od których nie pozyskuje się środków spożywczych (art. 86 ust. 5) jak również prowadzić sprzedaż kosmetyków w warunkach określonych w art. 86 ust. 8 ustawy Prawo farmaceutyczne. Przepis ten stanowi, że w aptece jako w placówce ochrony zdrowia publicznego usługi farmaceutyczne mogą świadczyć jedynie osoby uprawnione tj. farmaceuci i technicy farmaceutyczni. Jednocześnie poprzez użycie słowa „w szczególności", jak zasadnie podniósł organ, ustawodawca nie ograniczył czynności tych osób tylko do świadczenia usług farmaceutycznych ale powiązał je również z inną dopuszczalną działalnością aptek, określoną w art. 86 ustawy tj. między innymi sprzedażą kosmetyków.

W tym stanie rzeczy niedopuszczalne jest zatrudnianie w aptekach tzw. „dermokonsultantek”, albowiem świadczenia wszystkich usług w aptece przewidziane jest dla farmaceutów bądź techników farmaceutycznych.

Z tych względów obie decyzje w sprawie nie naruszyły również przepisów proceduralnych tj. art. 7, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a.

W tym stanie rzeczy wobec bezzasadności zarzutów skargi Sąd orzekł o jej oddaleniu na mocy art. 151 p.p.s.a.