Opinia prawna w sprawie oznaczania ceną artykułów w aptece

Informacja prawna sporządzona dla Śląskiej Izby Aptekarskiej w sprawie stosowania w aptece zasad dotyczących placówek handlowych w zakresie:
1. oznaczania ceną artykułów wydawanych w aptece,
2. zapewnienia pacjentom dostępu do cenników artykułów wydawanych w aptece.

Zgodnie z art. 86 prawa farmaceutycznego „1. Apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne, o których mowa w ust. 2.” pojęcie placówki ochrony zdrowia publicznego nie jest zdefiniowane ustawowo poza wskazanym art. pr. farm. jednak praktyka i doktryna posługuje się nim do oznaczenia aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych.

Taka definicja znajduje się też na stronie M. Zdrowia „Apteka to placówka ochrony zdrowia publicznego, w której uprawnione osoby świadczą usługi farmaceutycznehttp://www.mz.gov.pl/leki/apteki/. Na tej samej stronie wskazano co należy do obowiązków farmaceuty.

Obowiązki farmaceuty:
- wydawanie leków i wyrobów medycznych;
- sporządzanie i wydawanie leków recepturowych i aptecznych;
- udzielanie informacji o lekach i wyrobach medycznych.

Ustawa prawo farmaceutyczne definiuje aptekę nie jako sklep lecz placówkę ochrony zdrowia publicznego. W tej sytuacji należy rozważyć, czy wymienione w ustawie kategorie produktów „leki i wyroby medyczne”, „leki recepturowe i apteczne” w ogóle są objęte uwidacznianiem cen.

Wielki Słownik Internetowy PWN definiuje

Słownik języka polskiego
usługa «pomoc okazana komuś»
usługi «działalność gospodarcza służąca do zaspokajania potrzeb ludzi»
• usługowy • usługowo
usługi komunalne «odpłatne świadczenie czynności związanych z pogrzebem jakiejś osoby»

wydać - wydawać
1. «wydatkować pieniądze na coś»
2. «wypłacić resztę»
3. «dać, przydzielić coś komuś»
4. «ujawnić miejsce czyjegoś ukrycia lub czyjąś działalność»
5. «o roślinie, glebie: przynieść owoce, plony»
6. «wytworzyć dźwięk, wydzielić zapach»
7. «nakazać coś komuś»
8. «ogłosić coś drukiem; też: wprowadzić płytę na rynek muzyczny»
9. «uchwalić i ogłosić coś»
10. «urządzić przyjęcie, kolację itp.»
11. «doprowadzić do małżeństwa córki lub wychowanki z kimś»

sprzedaż
«odstępowanie czegoś przez sprzedawcę na własność kupującemu za określoną sumę»
• sprzedażny
kupno-sprzedaż «transakcja wzajemna kupna i (lub) sprzedaży»

Bez wątpienia w zakresie leków refundowanych nie ma mowy o transakcji kupna sprzedaży, gdyż pacjent nie płaci ceny leku, a tylko jej część. Jest to więc faktycznie wydanie i w tym zakresie żadne inne przepisy prawa w tym o cenach nie mają zastosowania. Wyrażam pogląd, że przepisy ustawy prawo farm. i ustawy o refundacji leków środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego ... jako lex specjalis wyłączają stosowanie innych przepisów zgodnie z zasadą „lex specjali derogat legi generali”

Tak zapisano też w art. 2 ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług.

W zakresie „leków i wyrobów medycznych”, o których mowa w art. 86 pr. farm. nie powinny mieć zastosowania przepisy ustawy o informowaniu o cenach i rozporządzenia M. Rozwoju z 19.12.2015 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług.

W powołanym rozporządzeniu wskazano co prawda że:
§ 7. Wymogu uwidaczniania cen jednostkowych nie stosuje się do: ... 4) produktów leczniczych w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271, z późn. zm.3). 32) produktem leczniczym – jest substancja lub mieszanina substancji, przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne;

Produkt leczniczy jest to pojęcie szersze od leku, ale na pewno obejmuje leki recepturowe i apteczne.

Jak z tego wynika, bez względu na to gdzie się znajdują w aptece produkty lecznicze, nie podlegają rygorowi uwidaczniania cen jednostkowych.

Pozostały asortyment apteki poza tym wyraźnie wyłączonym w par. 7 rozporządzenia uznać należy, że podlega rygorom ustawy o cenach i powołanego rozporządzenia.

W aptekach, gdzie pacjent nie ma dostępu do asortymentu zgodnie z par. 8 rozporządzenia § 8. 1. W cenniku uwidacznia się ceny towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej umieszczonych w miejscu niedostępnym lub niewidocznym dla konsumentów.
2. Cenniki wywiesza się, wykłada lub udostępnia w inny sposób w miejscu sprzedaży towarów.

Jak wskazałem powyżej dotyczy to tylko asortymentu spoza definicji produktów leczniczych, suplement diety i kosmetyki nie są produktami leczniczymi.

Udostępnione cenniki (forma dowolna wydruk pozycji z cenami zgodnie z par. 4 rozporządzenia)

§ 4. 1. Cena jednostkowa dotyczy odpowiednio ceny za:
1) litr lub metr sześcienny – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według objętości;
2) kilogram lub tonę – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według masy;
3) metr – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według długości;
4) metr kwadratowy – dla towaru przeznaczonego do sprzedaży według powierzchni;
5) sztukę – dla towarów przeznaczonych do sprzedaży na sztuki.
2. W szczególnych przypadkach uzasadnionych rodzajem, przeznaczeniem lub zwyczajowo oferowaną ilością towarów przy uwidacznianiu cen jednostkowych dopuszcza się stosowanie dziesiętnych wielokrotności i podwielokrotności legalnych jednostek miar innych niż określone w ust. 1.
3. W przypadku towaru pakowanego oznaczonego liczbą sztuk dopuszcza się stosowanie przeliczenia na cenę jednostkową za sztukę lub za dziesiętną wielokrotność liczby sztuk.

Za nieprzestrzeganie przepisów ustawy o informowaniu o cenach przewidziano horrendalne kary.
Art. 6. 1. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.
2. Jeżeli przedsiębiorca nie wykonał obowiązków, o których mowa w art. 4, co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor inspekcji handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
3. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej uwzględnia się stopień naruszenia obowiązków oraz dotychczasową działalność przedsiębiorcy, a także wielkość jego obrotów i przychodu.

Krystian Szulc
radca prawny SIA

Przepisy prawne

Ustawa z dnia 6 września 2001 - Prawo farmaceutyczne, z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2008 Nr 45 Poz. 271)
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, z późniejszymi zmianami (Dz. U. 2010 Nr 136 Poz. 914)
Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. 2014 Poz. 915)
Ustawa z dnia 12.05.2011 o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. 2016 poz.1536 ze zm.)
Rozporządzenie M. Rozwoju z dnia 9 grudnia 2015 r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz. U. 2015 poz. 2121)