15.01.2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał 2 ważne wyroki uznając skargę Śląskiej Izby Aptekarskiej (SIA) na decyzję WIF i GIF w zakresie wydania zezwoleń na prowadzenie aptek i uchylając te decyzje, przekazując sprawę do rozpoznania przez Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego. Jednocześnie WSA w Warszawie nakazał WIF „rzetelne zgromadzenie materiału dowodowego” oraz badanie powiązań nie tylko według ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Sprawa zaczęła się w 2015 r. od wydania przez Radę Śląskiej Izby Aptekarskiej negatywnej opinii w sprawie udzielenia zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej z powodu zdaniem Śląskiej Izby Aptekarskiej uzasadnionego podejrzenia naruszania przez wnioskodawcę przepisu art. 99 ust. 3 p. 2 ustawy - Prawo Farmaceutyczne.

Rada Śląskiej Izby Aptekarskiej wskazała Wojewódzkiemu Inspektorowi Farmaceutycznemu, że z KRS oraz CEIDG wynika uzasadniony wniosek o kontrolowaniu przez wnioskodawców w sposób bezpośredni więcej niż 1% aptek w Województwie, co narusza zakaz antykoncetracyjny zawarty w powołanym art. 99 ust. 2 p. 3 ustawy - Prawo Farmaceutyczne.

Wraz z negatywną opinią Rada Śląskiej Izby Aptekarskiej zwróciła się o dopuszczenie SIA do postępowania administracyjnego w sprawie wydania zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej, jako uczestnika na prawach strony zgodnie z art. 31 Kodeksu Postępowania Administracyjnego. Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny odmówił SIA udziału w postępowaniu argumentując, że Śląska Izba Aptekarska wydawała w tej sprawie opinię i nie może jednocześnie być stroną postępowania. Skarga SIA na tę decyzję do Głównego Inspektora Farmaceutycznego okazała się bezskuteczna, GIF podtrzymał decyzję WIF-u o odmowie dopuszczenia do postępowania Śląskiej Izby Aptekarskiej. Skarga SIA do WSA w Warszawie okazała się skuteczna, sąd uchylił decyzję GIF i WIF i dopuścił Śląską Izbę Aptekarską do postępowania, ale upłynęły 2 lata.

Po tym wyroku WIF doręczył do SIA decyzję - zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej.

Śląska Izba Aptekarska zaskarżyła decyzję o wydaniu zezwolenia do Głównego Inspektora Farmaceutycznego argumentując jak wcześniej, że organ I Instancji nie zbadał w ogóle powiązań wnioskodawcy z innymi działającymi na rynku podmiotami prowadzącymi apteki ogólnodostępne w zakresie powiązań, o których mowa w art. 99 ust. 3 p. 2 ustawy - Prawo Farmaceutyczne oraz przedstawiając argumenty świadczące o takich powiązaniach.

Główny Inspektor Farmaceutyczny nie podzielił argumentów zawartych w skardze Śląskiej Izby Aptekarskiej, że oprócz powiązań, o których mowa w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów należy zbadać też bezpośrednie lub pośrednie powiązania wnioskodawcy z innymi podmiotami prowadzącymi apteki ogólnodostępne w województwie.

Śląska Izba Aptekarska wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Osią sporu była interpretacja przepisu art. 99 ust. 3 p. 2 ustawy - Prawo Farmaceutyczne w zakresie pojęcia „kontrola bezpośrednia lub pośrednia”.

Organy Inspekcji Farmaceutycznej koncentrowały się tylko na drugiej części przepisu, który mówi, że zezwolenia nie wydaje się jeżeli podmiot prowadzi na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych „w szczególności podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą łącznie więcej niż 1 % aptek na terenie województwa;”

Organy Inspekcji Farmaceutycznej nie chciały badać powiązań bezpośrednich lub pośrednich wskazując tylko, że ich zdaniem nie są naruszone przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w całości podzielił argumenty zwarte w skardze Śląskiej Izby Aptekarskiej, że do kompetencji zadań Inspekcji Farmaceutycznej należy też badanie powiązań bezpośrednich lub pośrednich, a nawet wskazał, że należy zbadać powiązania podmiotów w świetle przepisów art. 4 ust. 1 pkt 4 pp a-f oraz art. 4 ust. 1 pkt 4 lit c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Sąd uznał, że zaskarżona decyzja narusza przepisy prawa w sposób mogący mieć wpływ na wynik sprawy oraz przepisy prawa materialnego, które to uchybienie miało wpływ na wynik sprawy.

WSA w Warszawie wskazał też, że skarżąca SIA już na etapie negatywnej opinii 5 lat temu pokazywała istniejące powiązania wnioskodawcy, a organa Inspekcji Farmaceutycznej całkowicie pominęły te okoliczności przy wydaniu zezwolenia.

Sąd prawidłowo wskazał, że pomimo iż w sprawach zezwoleń przepisy należy interpretować ściśle, nie może to prowadzić do „pominięcia hipotezy stosowanej normy prawnej.” Uważam, że jest to logiczne i właściwe podejście interpretacyjne winno być stosowane przez organa Inspekcji Farmaceutycznej w przyszłości.

Bardzo ciekawe są wskazówki Sądu, co do stosowania innych aktów prawnych, które można powołać przy badaniu pojęcia wywierania wpływu i stosunku zależności. Dotychczas w ogóle ten aspekt stosowania przepisów antykoncentracyjnych nie był podnoszony i stosowany.

WSA w Warszawie uznał, że Organa Inspekcji Farmaceutycznej dopuściły się zaniechania, nie zgromadziły wystarczającego materiału dowodowego dla ustalenia, czy powiązania i zależności wnioskodawcy z innymi podmiotami prowadzącymi apteki istnieją. Co więcej WSA w Warszawie uznał, że to nie skarżąca Śląska Izba Aptekarska, a Organy Inspekcji Farmaceutycznej mają obowiązek zebrać wystarczające dowody do wykazania powiązań lub ich braku.

Bardzo ważne dla samorządu aptekarskiego jest stanowisko Sądu, który podnosi, że WIF zignorował podnoszone przez skarżącą SIA okoliczności, a w uzasadnieniu decyzji o wydaniu zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie wskazano przyczyn ich pominięcia i uznania przez Inspekcję Farmaceutyczną, że takich zabronionych powiązań brak.

Sąd w uzasadnieniu zawarł też dokładne wskazówki, jak ma postąpić organ I Instancji przy ponownym badaniu sprawy.

Wyroki te są ważne dla stosowania przepisów antykoncentracyjnych ustawy - Prawo Farmaceutyczne.

Drugi wyrok dotyczył tożsamego stanu faktycznego.

Należy wskazać, że w kontekście wyroków NSA wydanych w dniu 4.02.2020 r., a dotyczących stosowania przepisów KSH przed i po wprowadzeniu „apteki dla aptekarza” prezentowane w tych sprawach wyroki, co prawda Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, mają bardzo duże znaczenie dla zapobiegania koncentracji aptek przez sieci apteczne.

Uważam, że wyroki te winny ostać się w razie ewentualnych skarg kasacyjnych, gdyż WSA w Warszawie prawidłowo i zgodnie z przepisami art. 99 i nast. ustawy - Prawo Farmaceutyczne oraz powołanymi w uzasadnieniu innymi przepisami prawa, wydał wyroki odpowiadające prawu i celom ustawodawcy przy uchwalaniu i wprowadzaniu w życie przepisów antykoncentracyjnych w prawie farmaceutycznym.

Do pobrania:

Odpis wyroku WSA w Warszawie

Krystian Szulc
Radca prawny Śląskiej Izby Aptekarskiej